app/mpg/2.2/src/GRAPHIK.Fkt

Raw file
Back to index

   1
   2
   3
   4
   5
   6
   7
   8
   9
  10
  11
  12
  13
  14
  15
  16
  17
  18
  19
  20
  21
  22
  23
  24
  25
  26
  27
  28
  29
  30
  31
  32
  33
  34
  35
  36
  37
  38
  39
  40
  41
  42
  43
  44
  45
  46
  47
  48
  49
  50
  51
  52
  53
  54
  55
  56
  57
  58
  59
  60
  61
  62
  63
  64
  65
  66
  67
  68
  69
  70
  71
  72
  73
  74
  75
  76
  77
  78
  79
  80
  81
  82
  83
  84
  85
  86
  87
  88
  89
  90
  91
  92
  93
  94
  95
  96
  97
  98
  99
 100
 101
 102
 103
 104
 105
 106
 107
 108
 109
 110
 111
 112
 113
 114
 115
 116
 117
 118
 119
 120
 121
 122
 123
 124
 125
 126
 127
 128
 129
 130
 131
 132
 133
 134
 135
 136
 137
 138
 139
 140
 141
 142
 143
 144
 145
 146
 147
 148
 149
 150
 151
 152
 153
 154
 155
 156
 157
 158
 159
 160
 161
 162
 163
 164
 165
 166
 167
 168
 169
 170
 171
 172
 173
 174
 175
 176
 177
 178
 179
 180
 181
 182
 183
 184
 185
 186
 187
 188
 189
 190
 191
 192
 193
 194
 195
 196
 197
 198
 199
 200
 201
 202
 203
 204
 205
 206
 207
 208
 209
 210
 211
 212
 213
 214
 215
 216
 217
 218
 219
 220
 221
 222
 223
 224
 225
 226
 227
 228
 229
 230
 231
 232
 233
 234
 235
 236
 237
 238
 239
 240
 241
 242
 243
 244
 245
 246
 247
 248
 249
 250
 251
 252
 253
 254
 255
 256
 257
 258
 259
 260
 261
 262
 263
 264
 265
 266
 267
 268
 269
 270
 271
 272
 273
 274
 275
 276
 277
 278
 279
 280
 281
 282
 283
 284
 285
 286
 287
 288
 289
 290
 291
 292
 293
 294
 295
 296
 297
 298
 299
 300
 301
 302
 303
 304
 305
 306
 307
 308
 309
 310
 311
 312
 313
 314
 315
 316
 317
 318
 319
 320
 321
 322
 323
 324
 325
 326
 327
 328
 329
 330
 331
 332
 333
 334
 335
 336
 337
 338
 339
 340
 341
 342
 343
 344
 345
 346
 347
 348
 349
 350
 351
 352
 353
 354
 355
 356
 357
 358
 359
 360
 361
 362
 363
 364
 365
 366
 367
 368
 369
 370
 371
 372
 373
 374
 375
 376
 377
 378
 379
 380
 381
 382
 383
 384
 385
 386
 387
 388
 389
 390
 391
 392
 393
 394
 395
 396
 397
 398
 399
 400
 401
 402
 403
 404
 405
 406
 407
 408
 409
 410
 411
 412
 413
 414
 415
 416
 417
 418
 419
 420
 421
 422
 423
 424
 425
 426
 427
 428
 429
 430
 431
 432
 433
 434
 435
 436
 437
 438
 439
 440
 441
 442
 443
 444
 445
 446
 447
 448
 449
 450
 451
 452
 453
 454
 455
 456
 457
 458
 459
 460
 461
 462
 463
 464
 465
 466
 467
 468
 469
 470
 471
 472
 473
 474
 475
 476
 477
 478
 479
 480
 481
 482
 483
 484
 485
 486
 487
 488
 489
 490
 491
 492
 493
 494
 495
 496
 497
 498
 499
 500
 501
 502
 503
 504
 505
 506
 507
 508
 509
 510
 511
 512
 513
 514
 515
 516
 517
 518
 519
 520
 521
 522
 523
 524
 525
 526
 527
 528
 529
 530
 531
 532
 533
 534
 535
 536
 537
 538
 539
 540
 541
 542
 543
 544
 545
 546
 547
 548
 549
 550
 551
 552
 553
 554
 555
 556
 557
 558
 559
 560
 561
 562
 563
 564
 565
 566
 567
 568
 569
 570
 571
 572
 573
 574
 575
 576
 577
 578
 579
 580
 581
 582
 583
 584
 585
 586
 587
 588
 589
 590
 591
 592
 593
 594
 595
 596
 597
 598
 599
 600
 601
 602
 603
 604
 605
 606
 607
 608
 609
 610
 611
 612
 613
 614
 615
 616
 617
 618
 619
 620
 621
 622
 623
 624
 625
 626
 627
 628
 629
 630
 631
 632
 633
 634
 635
 636
 637
 638
 639
 640
 641
 642
 643
 644
 645
 646
 647
 648
 649
 650
 651
 652
 653
 654
 655
 656
 657
 658
 659
 660
 661
 662
 663
 664
 665
 666
 667
 668
 669
 670
 671
 672
 673
 674
 675
 676
 677
 678
 679
 680
 681
 682
 683
 684
 685
 686
 687
 688
 689
 690
 691
 692
 693
 694
 695
 696
 697
 698
 699
 700
 701
 702
 703
 704
 705
 706
 707
 708
 709
 710
 711
 712
 713
 714
 715
 716
 717
 718
 719
 720
 721
 722
 723
 724
 725
 726
 727
 728
 729
 730
 731
 732
 733
 734
 735
 736
 737
 738
 739
 740
 741
 742
 743
 744
 745
 746
 747
 748
 749
 750
 751
 752
 753
 754
 755
 756
 757
 758
 759
 760
 761
 762
 763
 764
 765
 766
 767
 768
 769
 770
 771
 772
 773
 774
 775
 776
 777
 778
 779
 780
 781
 782
 783
 784
 785
 786
 787
 788
 789
 790
 791
 792
 793
 794
 795
 796
 797
 798
 799
 800
 801
 802
 803
 804
 805
 806
 807
 808
 809
 810
 811
 812
 813
 814
 815
 816
 817
 818
 819
 820
 821
 822
 823
 824
 825
 826
 827
 828
 829
 830
 831
 832
 833
 834
 835
 836
 837
 838
 839
 840
 841
 842
 843
 844
 845
 846
 847
 848
 849
 850
 851
 852
 853
 854
 855
 856
 857
 858
 859
 860
 861
 862
 863
 864
 865
 866
 867
 868
 869
 870
 871
 872
 873
 874
 875
 876
 877
 878
 879
 880
 881
 882
 883
 884
 885
 886
 887
 888
 889
 890
 891
 892
 893
 894
 895
 896
 897
 898
 899
 900
 901
 902
 903
 904
 905
 906
 907
 908
 909
 910
 911
 912
 913
 914
 915
 916
 917
 918
 919
 920
 921
 922
 923
 924
 925
 926
 927
 928
 929
 930
 931
 932
 933
 934
 935
 936
 937
 938
 939
 940
 941
 942
 943
 944
 945
 946
 947
 948
 949
 950
 951
 952
 953
 954
 955
 956
 957
 958
 959
 960
 961
 962
 963
 964
 965
 966
 967
 968
 969
 970
 971
 972
 973
 974
 975
 976
 977
 978
 979
 980
 981
 982
 983
 984
 985
 986
 987
 988
 989
 990
 991
 992
 993
 994
 995
 996
 997
 998
 999
1000
1001
1002
1003
1004
1005
1006
1007
1008
1009
1010
1011
1012
1013
1014
1015
1016
1017
1018
1019
1020
1021
1022
1023
1024
1025
1026
1027
1028
1029
1030
1031
1032
1033
1034
1035
1036
1037
1038
1039
1040
1041
1042
1043
1044
1045
1046
1047
1048
1049
1050
1051
1052
1053
1054
1055
1056
1057
1058
1059
1060
1061
1062
1063
1064
1065
1066
1067
1068
1069
1070
1071
1072
1073
1074
1075
1076
1077
1078
1079
1080
1081
1082
1083
1084
1085
1086
1087
1088
1089
1090
1091
1092
1093
1094
1095
1096
1097
1098
1099
1100
1101
1102
1103
1104
1105
1106
1107
1108
1109
1110
1111
1112
1113
1114
1115
1116
1117
1118
1119
1120
1121
1122
1123
1124
1125
1126
1127
1128
1129
1130
1131
1132
1133
1134
1135
1136
1137
1138
1139
1140
1141
1142
1143
1144
1145
1146
1147
1148
1149
1150
1151
1152
1153
1154
1155
1156
1157
1158
1159
1160
1161
1162
1163
1164
1165
1166
1167
1168
1169
1170
1171
1172
1173
1174
1175
1176
1177
1178
1179
1180
1181
1182
1183
1184
1185
1186
1187
1188
1189
1190
1191
1192
1193
1194
1195
1196
1197
1198
1199
1200
1201
1202
1203
1204
1205
1206
1207
1208
1209
1210
1211
1212
1213
1214
1215
1216
1217
1218
1219
1220
1221
1222
1223
1224
1225
1226
1227
1228
1229
1230
1231
1232
1233
1234
1235
1236
1237
1238
1239
1240
1241
1242
1243
1244
1245
1246
1247
1248
1249
1250
1251
1252
1253
1254
1255
1256
1257
1258
1259
1260
1261
1262
1263
1264
1265
1266
1267
1268
1269
1270
1271
1272
1273
1274
1275
1276
1277
1278
1279
1280
1281
1282
1283
1284
1285
1286
1287
1288
1289
1290
1291
1292
1293
1294
1295
1296
1297
1298
1299
1300
1301
1302
1303
1304
1305
1306
1307
1308
1309
1310
1311
1312
1313
1314
1315
1316
1317
1318
1319
1320
1321
1322
1323
1324
1325
1326
1327
1328
1329
1330
1331
1332
1333
1334
1335
1336
1337
1338
1339
1340
1341
1342
1343
1344
1345
1346
1347
1348
1349
1350
1351
1352
1353
1354
1355
1356
1357
1358
1359
1360
1361
1362
1363
1364
1365
1366
1367
1368
1369
1370
1371
1372
1373
1374
1375
1376
1377
1378
(***************************************************************************)
(*                                                                         *)
(*                       FKT - Funktionenplotter                           *)
(*                                                                         *)
(* Grundversion : MPG, KB, KN, LP      23.05.84     | 7756 Byte Code       *)
(* Version 6.20 : MPG, Rainer Kottmann 23.09.85     | 7196 Byte Paketdaten *)
(* Angepasst an MPG-Turtle-Standard :  07.03.85     | 1374 Zeilen          *)
(* Version 8.21 : MPG,Beat Jegerlehner 18.09.87     |                      *)
(* Angepasst an MPG EUMELGRAPHIK/EUMEL Version 1.8.1|                      *)
(*                                                                         *)
(***************************************************************************)
PACKET funktionen DEFINES fkt plot,   (*************************************)
                          y grenzen,  (* Interaktives Programm             *)
                          wertetafel, (* Einzelprozeduren fuer "do"        *)
                          ~,          (* BOOL OP "ungefaehr gleich"        *)
                          luecke :    (* Dummykonstante fuer "undefiniert" *)
                                      (*************************************)
                                      (* Autoren:    Klaus Bovermann       *)
                                      (*             Kai Nikisch           *)
                                      (*             Lutz Prechelt         *)
                                      (*             Rainer Kottmann       *)
                                      (*             Beat Jegerlehner      *)
                                      (*************************************) 
 
LET fkpos          =  1,           (* Diese LETs sind Bildschirmpositionen *)
    inpos          =  2,
    wpos           =  3,
    fehlerpos      =  5,
    eingpos        =  7,
    textpos        = 11,
    wahlpos        = 24,
    xupos          = 16,
    yupos          = 16,
    xopos          = 32,
    yopos          = 32,
    stuetzpktpos   = 48,
    endgeraetepos  = 20;

LET punkte         = 512,            (* maximale Anzahl der Stuetzpunkte *) 
    ug1            = 0.15051,        (* Hilfswerte fuer 'gauss'          *)
    ug2            = 0.5, 
    ug3            = 0.84948,
    din a 4 hoehe  = 5.0,            (* Hoehe der Beschriftung  *)
    din a 4 breite = 5.0,            (* in mm                   *)
    ziffern        = 12,             (* Genauigkeitsangabe      *)
    gross          = 8.888888e88,
    epsilon        = 1.0e-11;

LET wahlstring              = ""8""2"fdwsazntlLAqeb~?",
    farbstr                 = "<CR>Standard <r>ot <b>lau <g>ruen <s>chwarz",
    farbchars               = ""13"rbgs",
    graphikvater            = "GRAPHIK",
    helpfile                = "FKT.help";

ROW punkte REAL VAR graph;

TEXT VAR term            :: "",
         rohterm         :: "",
         picfilename     :: "",
         prefix          :: "PICFILE.",
         postfix         :: "",
         fehlernachricht :: "",
         proc,
         inline;

REAL VAR x min ::  -gross,  x max ::  gross,
         y min ::  maxreal, y max :: -maxreal,
         xstep;

INT  VAR nachkomma :: 2,
         stuetzen  :: punkte,
         endgeraet :: 1,
         endgeraete :: highest entry(plotters);

BOOL VAR intervall definiert   :: FALSE,
         wertebereich bestimmt :: FALSE,
         wertetafel vorhanden  :: FALSE,
         fehlerzustand         :: FALSE;

REAL CONST luecke :: gross;

PICTURE VAR dummy picture :: nilpicture;
move (dummy picture,0.0,0.0);

(***************************************************************************)
(* Alte Prozeduren (Graphik-unabhaengig)                                   *)
(***************************************************************************)

PROC get (TEXT VAR text):    (* moeglichkeit, ueberall abzubrechen! *)
  text := "";
  TEXT VAR exit char;
  editget (text,""27"","",exit char);
  IF exit char = ""27""
    THEN errorstop("Abgebrochen")
  FI
END PROC get;

PROC get (INT VAR nr):
  TEXT VAR t;
  get(t);
  line;
  nr := int(t)
END PROC get;

PROC get (REAL VAR nr):
  TEXT VAR t;
  get(t);
  line;
  nr := real(t)
END PROC get;

PROC editget (TEXT VAR t):
  TEXT VAR t2 :: t,exit char;
  editget(t2,""27"","",exit char);
  IF exit char = ""27""
    THEN errorstop("Abgebrochen")
  FI;
  t := t2
END PROC editget;

PROC inchar (TEXT VAR a,TEXT CONST b):
  REP
    inchar (a)
  UNTIL pos(b,a) <> 0 OR a = ""27"" PER;
  IF a = ""27""
    THEN errorstop("Abgebrochen")
  FI
END PROC inchar;

BOOL OP ~ (REAL CONST left , right) :
     abs (left - right) <= xstep
END OP ~;

(*******************     MAIN PROGRAMM        *****************************)

PROC fkt plot:
  auswahlbild;
  select plotter(name(plotters,endgeraet));
  REP
    bild;
    auswahl (inline)
  UNTIL inline = "q" PER

END PROC fkt plot;

(******************        LAY OUT            *****************************)

PROC auswahlbild:
  page;
  cursor (1,textpos);
  put     ("(f)  Funktionsterm eingeben             ");
  putline ("(?)  Hilfestellung                    ");
  put     ("(d)  Definitionsbereich waehlen         ");
  putline ("(q)  in die Kommandoebene zurueck     ");
  put     ("(w)  Wertebereich ermitteln lassen      ");
  putline ("(s)  Anzahl der Stuetzpunkte waehlen  ");
  put     ("(z)  Zeichnung anfertigen               ");
  putline ("(n)  Nachkommastellenzahl waehlen     ");
  put     ("(a)  Ausgabe der Zeichnung auf Endgeraet");
  putline ("(e)  Arbeit beenden                   ");
  put     ("(t)  Wertetafel erstellen lassen        ");
  putline ("(L)  Zeichnungen loeschen             "); 
  put     ("(l)  Zeichnungen auflisten              ");
  putline ("(A)  Zeichnungen archivieren          ");
  put     ("                                        "); 
  putline ("(b)  Zeichnung beschriften            ");
  cursor (1,wahlpos);
  put ("Ihre Wahl:")
END PROC auswahlbild;

PROC bild:
  cursor (1,fkpos);
  put ("f(x) = " + rohterm);
  out (""5"");
  cursor (1,inpos);
  put ("Def.Bereich:  [              /               ]");
  cursor (xupos,inpos);
  put (text (x min,ziffern,nachkomma));
  cursor (xopos,inpos);
  put (text (x max,ziffern,nachkomma));
  cursor (1,wpos);
  put ("Wertebereich: [              /               ]");
  cursor (yupos,wpos);
  put (text (y min,ziffern,nachkomma));
  cursor (yopos,wpos);
  put (text (y max,ziffern,nachkomma));
  cursor (1,endgeraetepos);
  put endgeraetestring;
  cursor (stuetzpktpos,inpos);
  put ("Anzahl der Stuetzpunkte: " + text (stuetzen,3));
  drei zeilen ab eingpos loeschen.
END PROC bild;

(******************       MONITOR             *****************************)

PROC auswahl 1 (TEXT VAR wahl):
  enable stop;
  SELECT code (wahl) OF
    CASE    8 : endgeraet := max(endgeraet-1,1);
                select plotter(name(plotters,endgeraet))
    CASE    2 : endgeraet := min(endgeraet+1,endgeraete);
                select plotter(name(plotters,endgeraet))
    CASE  102 : fkt lesen                 (*  f  *)
    CASE  100 : defbereich waehlen        (*  d  *)
    CASE  119 : wertebereich erstellen    (*  w  *)
    CASE  116 : wertetafel erstellen      (*  t  *)
    CASE  113 : LEAVE auswahl 1           (*  q  *)
    CASE  122 : graph erstellen           (*  z  *)
    CASE   97 : graph zeigen              (*  a  *)
    CASE  110 : genauigkeitsangabe        (*  n  *)
    CASE   65 : dm;                       (*  A  *)
                auswahlbild
    CASE  108 : dateien listen            (*  l  *)
    CASE   76 : dateien aus task raeumen  (*  L  *)
    CASE  101 : unterbrechung             (*  e  *)
    CASE  126 : spezialeingabe            (* TIL *)
    CASE   63 : hilfe                     (*  ?  *)
    CASE  115 : stuetzpunkte setzen       (*  s  *)
    CASE   98 : zeichnung beschriften     (*  b  *)
  END SELECT;
END PROC auswahl 1;

PROC auswahl (TEXT VAR wahl):       (* Faengerebene *)
  cursor (12,24);
  out (""5"");
  inchar (wahl,wahlstring);
  fehlerloeschen;
  disable stop;
  auswahl 1 (wahl);
  IF is error
     THEN fehlersetzen (error message);
          clear error
  FI;
  enable stop;
  IF fehlerzustand
     THEN fehleraus (fehlernachricht)
  FI
END PROC auswahl;

PROC put endgeraetestring:
  TEXT VAR s :: "Endgeraet: ";
  INT VAR i;
  THESAURUS CONST t :: plotters;
  FOR i FROM 1 UPTO endgeraete REP
    IF length(s)+length(name(t,i))+4 > 79
      THEN putline(s+""5"");
           s := "           "
    FI;
    IF i = endgeraet
      THEN s CAT ""15"" + name(t,i) + " "14" "
      ELSE s CAT " "+name(t,i) + "   "
    FI
  PER;
  putline(s+""5"")

END PROC put endgeraetestring;


(**************************** f *******************************************)

PROC fkt lesen:
  reset wertebereich;
  cursor (1,eingpos);
  put ("f(x) =");
  out (""5"");
  cursor (1,eingpos + 1);
  out(""5"");
  cursor (8,eingpos);
  editget (rohterm);
  change int to real (rohterm,term);
  change all (term,"X","x");
  change all (term,"=","~");                         (* Ueberdeckung von = *)
  change all (term,"<~","<=");                       (* ruecksetzen von <= *)
  change all (term,">~",">=");                       (*       "         >= *)
  term testen;
  wertetafel vorhanden := FALSE.

term testen:
  disable stop;
  proc := "REAL PROC f (REAL CONST x):";
  proc CAT term;
  proc CAT " END PROC f";
  do ("do ("""+proc+""")");      (* komischer do-Fehler *)
  IF is error
     THEN fehlersetzen ("Term fehlerhaft");
          clear error;
          LEAVE fkt lesen
  FI
END PROC fkt lesen;

(**************************** d *******************************************)

PROC defbereich waehlen:
  cursor (1,eingpos);
  put ("Untergrenze  :");
  out (""5"");
  get (x min);
  obergrenze lesen;
  intervall definiert := TRUE;
  reset wertebereich.

obergrenze lesen:
  REP
    put ("Obergrenze   :");
    out (""5"");
    get (x max);
    IF x max <= x min
       THEN out (""7""13""3""5"")
    FI
  UNTIL x max > x min PER
END PROC defbereich waehlen;

(**************************** w *******************************************)

PROC wertebereich erstellen:
  IF rohterm = ""
     THEN fehlersetzen ("Erst Fkts.Term eingeben! (f)");
          LEAVE wertebereich erstellen
  ELIF NOT intervall definiert
     THEN fehlersetzen ("Erst Def.Bereich waehlen (d)");
          LEAVE wertebereich erstellen
  ELIF wertebereich bestimmt
     THEN fehlersetzen ("Wertebereich ist bereits bestimmt");
          LEAVE wertebereich erstellen
  FI;
  proc := "REAL PROC f (REAL CONST x):"+ term;
  proc CAT " END PROC f; ygrenzen (PROC f)";
  do (proc)
END PROC wertebereich erstellen;

PROC ygrenzen (REAL PROC (REAL CONST) f):
  REAL VAR x, f von x;
  INT  VAR i :: 1;
  
  disable stop;
  xstep := (x max - x min) / real (stuetzen - 1);
  x := x min;
  y min :=  maxreal;
  y max := -maxreal;
  cursor (1,eingpos);
  putline ("Wertebereich wird ermittelt");
  out (""5"");
  out ("bei Stuetzpunkt Nr.: ");
  wertegrenzen berechnen;
  IF is error
     THEN fehler setzen (error message);
          reset wertebereich;
          LEAVE ygrenzen
  ELIF fehlerzustand
     THEN reset wertebereich;
          LEAVE ygrenzen
     ELSE wertebereich bestimmt := TRUE
  FI;
  IF y min = y max
     THEN y min DECR 1.0;
          y max INCR 1.0
  FI.

wertegrenzen berechnen:
  FOR i FROM 1 UPTO stuetzen REP
    x := real (i-1) * xstep + x min;
    cout (i);
    f von x := f (x);
    graph [i] := f von x;
    IF f von x <> luecke
       THEN y min := min (y min, f von x);
            y max := max (y max, f von x)
    FI
  UNTIL is error OR interrupt PER .

interrupt:
  IF incharety = ""27""
     THEN fehlersetzen ("Abgebrochen");
          TRUE
     ELSE FALSE
  FI
END PROC ygrenzen;

(**************************** t *******************************************)

PROC wertetafel erstellen:
  IF rohterm = ""
     THEN fehleraus ("Erst Fkts.Term eingeben (f)");
          LEAVE wertetafel erstellen
  ELIF NOT intervall definiert
     THEN fehleraus ("Erst Def.Bereich waehlen (d)");
          LEAVE wertetafel erstellen
  FI;
  proc := "REAL PROC f (REAL CONST x):"+ term;
  proc CAT " END PROC f; wertetafel (PROC f)";
  do (proc)
END PROC wertetafel erstellen;

PROC wertetafel (REAL PROC (REAL CONST ) f):
  FILE VAR g :: sequential file (output,rohterm);
  REAL VAR x, f von x;
  INT  VAR i :: 0;
  
  REP
    schrittweite einlesen
  UNTIL (xstep > 0.0) CAND ((x max-x min) / xstep < real (punkte)) PER;
  x := x min;
  evtl ueberschrift;
  disable stop;
  REP
    datei erstellen
  UNTIL x > x max OR is error PER;
  fehleraus in tafel;
  enable stop;
  modify  (g);
  edit (g);
  line;
  IF yes("Tafel drucken")
     THEN print (rohterm)
  FI;
  line (2);
  IF yes("Tafel loeschen")
     THEN forget(rohterm,quiet);
          wertetafel vorhanden := FALSE
     ELSE wertetafel vorhanden := TRUE
  FI;
  auswahlbild.

evtl ueberschrift:
  IF NOT wertetafel vorhanden
     THEN putline (g, "       W E R T E T A F E L");
          line (g);
          putline (g, "      x         !     " + rohterm);
          putline (g, "----------------!----------------")
  FI.

fehleraus in tafel:
  IF is error
     THEN fehlernachricht := errormessage;
          clearerror;
          line (g,2);
          putline (g,fehlernachricht);
          fehlernachricht := ""
  FI.

datei erstellen:
  i INCR 1;
  cout (i);
  put (g, text (x,ziffern,nachkomma));
  put (g, "   !");
  f von x := f (x);
  IF f von x <> luecke
    THEN put (g, text (f von x,ziffern,nachkomma))
    ELSE put (g, "Definitionsluecke")
  FI;
  line (g);
  x INCR xstep.

schrittweite einlesen:
  cursor (1,eingpos);
  put ("Schrittweite:");
  out (""5"");
  cursor (1,eingpos + 1);
  out (""5"");
  cursor (15,eingpos);
  get (xstep);
  put ("Zwischenpunkt :");
  IF (xstep <= 0.0) COR ((x max-x min) / xstep > real (punkte))
     THEN fehleraus ("Schrittweite zu klein");
          LEAVE wertetafel
  FI
END PROC wertetafel;

(*********************************** n *************************************)

PROC genauigkeitsangabe:
  cursor (1,eingpos);
  put ("Anzahl der Nachkommastellen : ");
  get (nachkomma);
  disable stop;
  nachkomma := min (nachkomma, ziffern - 3);
  nachkomma := max (nachkomma, 0);
  IF is error
     THEN fehlersetzen ("Falscher Wert");
          clear error;
          nachkomma := 2
  FI
END PROC genauigkeitsangabe;

(********************************l ****************************************)

PROC dateien listen:
  th(all LIKE (prefix+"*"));
  auswahlbild
END PROC dateien listen;

(********************************L ****************************************)

PROC dateien aus task raeumen:
  forget(some(all LIKE (prefix+"*")));
  auswahlbild
END PROC dateien aus task raeumen;

(**************************** s *******************************************)

PROC stuetzpunkte setzen:
  cursor (1,eingpos);
  put ("Anzahl der Stuetzpunkte :");
  get (stuetzen);
  disable stop;
  IF stuetzen <= 1  OR stuetzen > punkte
     THEN fehler setzen ("Achtung Stuetzpunkte fehlerhaft")
  FI;
  stuetzen := max (stuetzen, 2)  ;
  stuetzen := min (stuetzen, punkte);
  IF is error
     THEN fehlersetzen ("Falscher Wert");
          clear error;
          stuetzen := punkte
  FI;
  reset wertebereich
END PROC stuetzpunkte setzen;
(**************************** e *******************************************)

PROC unterbrechung:
  break;
  auswahlbild
END PROC unterbrechung;

(****************************** ? ******************************************)

PROC hilfe:
  IF NOT exists(helpfile)
    THEN fetch(helpfile,task (graphikvater))
  FI;
  FILE VAR f :: sequential file(input,helpfile);
  headline(f,"Verlassen mit <ESC> <q>");
  open editor(f,FALSE);
  edit (groesster editor,"q",PROC (TEXT CONST) dummy ed);
  auswahlbild
END PROC hilfe;

PROC dummy ed (TEXT CONST t):
  IF t = "q"
    THEN quit
    ELSE out(""7"")
  FI
END PROC dummy ed;

(**************************** TILDE ****************************************)
 
PROC spezialeingabe:
  TEXT CONST termeingabename :: "Bitte Funktionsrumpf eingeben";
  TEXT VAR t;
  FILE VAR f :: sequential file (modify, termeingabename);
 
  edit (f);
  lese den term aus;
  teste den term;
  rohterm := "spezial";
  reset wertebereich;
  auswahlbild.

lese den term aus:
  term := "";
  input (f);
  WHILE NOT eof (f) REP
    getline (f,t);
    term CAT t;
    term CAT " "
  PER.

teste den term:
  disable stop;
  proc := "REAL PROC f (REAL CONST x):";
  proc CAT term;
  proc CAT " END PROC f";
  do (proc);
  IF is error
     THEN fehlersetzen ("Funktionsrumpf fehlerhaft");
          clear error;
          term := "";
          rohterm := "";
          reset wertebereich;
          auswahlbild;
          LEAVE spezialeingabe
  FI
END PROC spezialeingabe;

(***************************************************************************)
(*********                 Ab hier Hilfsprozeduren                 *********)
(***************************************************************************)

PROC fehleraus (TEXT CONST t):
   cursor (1,fehlerpos);
   out (""7"F E H L E R : ", t);
   fehlerzustand := FALSE
END PROC fehleraus;

PROC fehlerloeschen:
  cursor (1,fehlerpos);
  out (""5"");
  fehlernachricht := "";
  fehlerzustand   := FALSE
END PROC fehlerloeschen;

PROC fehler setzen (TEXT CONST message):
  fehlernachricht := message;
  fehlerzustand   := TRUE;
  clear error
END PROC fehler setzen;

REAL PROC gauss (REAL CONST z):
  IF is integer (z)
     THEN round (z,0)
  ELIF sign (z) = -1
     THEN floor (z) - 1.0
     ELSE floor (z)
  FI
END PROC gauss;

BOOL PROC is integer (REAL CONST x):
  abs (x - floor (x)) < epsilon
END PROC is integer;

PROC berechnung (REAL CONST min, max,
                 REAL VAR   sweite,
                 INT VAR    styp):

  sweite := faktor * round (10.0 ** expo,11).

faktor: 
  IF nachkomma < ug1
       THEN styp := 1;
            1.0
  ELIF nachkomma < ug2
       THEN  styp := 2;
             2.0
  ELIF nachkomma < ug3
       THEN styp := 5;
            5.0
       ELSE styp := 1;
            10.0
  FI.

nachkomma:
  IF frac (logwert) < -epsilon
     THEN 1.0 + frac (logwert)
  ELIF frac (logwert) > epsilon
     THEN frac (logwert)
     ELSE 0.0
  FI.

differenz:
  max - min.

expo:
  gauss (logwert) - 1.0.

logwert:
  round (log10 (differenz),8)
END PROC berechnung;

REAL PROC runde ab (REAL CONST was, auf):
  auf * gauss (was / auf)
END PROC runde ab;

REAL PROC runde auf (REAL CONST was, auf):
  REAL VAR hilf :: runde ab (was,auf);
 
  IF abs (hilf - was) < epsilon
     THEN was
     ELSE hilf + auf 
  FI
END PROC runde auf;

PROC loesche zeile (INT CONST zeile):
  cursor (1,zeile);
  out (""5"")
END PROC loesche zeile;

PROC drei zeilen ab eingpos loeschen:
  loesche zeile (eingpos);
  loesche zeile (eingpos + 1);
  loesche zeile (eingpos + 2);
END PROC drei zeilen ab eingpos loeschen;

PROC change int to real (TEXT CONST term alt,TEXT VAR term neu):
  TEXT VAR symbol :: "", presymbol :: "";
  INT  VAR type :: 0, pretype :: 0, position;
  LET number      = 3,
      tag         = 1,
      end of scan = 7,
      pot         = "**";

  term neu := "";
  scan (term alt);
  WHILE type <> end of scan REP
    presymbol :=  symbol;
    pretype   :=  type;
    next symbol (symbol,type);
    IF type <> number OR presymbol = pot
       THEN term neu CAT evtl mal und symbol
       ELSE term neu CAT changed symbol
    FI
  PER.

evtl mal und symbol:
  IF pretype = number AND type = tag
     THEN "*" + symbol
     ELSE symbol
  FI.

changed symbol:
  position := pos (symbol,"e"); 
  IF position <> 0 
     THEN text (symbol,position - 1) + ".0" +
          subtext (symbol,position,length (symbol)) 
  ELIF pos (symbol,".") = 0
     THEN symbol CAT ".0";
          symbol
     ELSE symbol
  FI
END PROC change int to real;

PROC reset wertebereich:
  y min := -maxreal;
  y max :=  maxreal;
  wertebereich bestimmt := FALSE
END PROC reset wertebereich;

TEXT PROC textreal (REAL CONST z):
  TEXT VAR t :: text (z);

  IF (t SUB length (t)) = "."
     THEN subtext (t,1,length (t) - 1)
  ELIF (t SUB 1) = "." 
     THEN "0" + t
  ELIF (t SUB 2) = "." AND sign (z) = -1
     THEN "-0" + subtext (t,2)
  ELIF t = "0.0" 
     THEN "0"
     ELSE t
  FI
END PROC textreal;

INT PROC length (REAL CONST z):
  length (text (z))
END PROC length;

PROC put format(INT CONST wo, REAL CONST xxmi,xxma,yymi,yyma):
  cursor (1,wo);
  put ("Aktuelles Format:       xmin           xmax" +
       "           ymin           ymax");
  cursor (19,wo + 1);
  put (text (xx mi,ziffern,nachkomma));
  cursor (34,wo + 1);
  put (text (xx ma,ziffern,nachkomma));
  cursor (49,wo + 1);
  put (text (yy mi,ziffern,nachkomma));
  cursor (64,wo + 1);
  put (text (yy ma,ziffern,nachkomma))
END PROC put format;
 
PROC out (TEXT CONST a, b) :
  out (a); out (b)
END PROC out;

(***************************************************************************)
(* Neue Prozeduren                                                         *)
(***************************************************************************)

PROC graph erstellen:
  PICFILE VAR funktionen;
  PICTURE VAR funktionsgraph :: nilpicture,
              formatpic      :: nilpicture;
  REAL VAR xx min :: x min,
           xx max :: x max,
           yy min :: y min,
           yy max :: y max;

  IF rohterm = ""
     THEN fehlersetzen ("Erst Funktionsterm waehlen (f)");
          LEAVE graph erstellen
  ELIF NOT wertebereich bestimmt
     THEN fehlersetzen ("Erst Wertebereich bestimmen lassen (w)");
          LEAVE graph erstellen
  FI;

  hole filenamen;
  funktionen := picture file (picfilename);
  initialisiere stifte;
  waehle format;
  zeichne graphen;
  pictures ins picfile.

hole filenamen:
  TEXT VAR t :: "";
  REP 
    namen lesen
  UNTIL t = "l" OR t = "e" PER. 

namen lesen:
  cursor (1,eingpos);
  out ("Welchen Namen soll die Zeichnung haben: "+ prefix);
  postfix:= rohterm;
  editget (postfix);
  line;
  IF (postfix SUB 1) = "?"
    THEN picfilename := one(all LIKE (prefix+"*"));
         auswahlbild;
         bild;
         cursor(1,eingpos)
    ELSE picfilename := prefix + postfix;
         picfilename := compress (picfilename)
  FI;
  IF NOT exists (picfilename)
    THEN LEAVE hole filenamen
  FI;
  putline ("Zeichnung gibt es schon!");
  put ("loeschen (l), Namen neuwaehlen (n), " +
       "alte Zeichnung ergaenzen (e):");
  inchar (t,"lne");
  IF t = "l"
     THEN forget (picfilename,quiet)
  ELIF t = "n"
     THEN drei zeilen ab eingpos loeschen
  FI.

initialisiere stifte:
  select pen (funktionen, 1, 1, 0, 1, TRUE); (* Standardfarbe *)
  select pen (funktionen, 2, 2, 0, 1, TRUE); (* Rot           *)
  select pen (funktionen, 3, 3, 0, 1, TRUE); (* Blau          *)
  select pen (funktionen, 4, 4, 0, 1, TRUE); (* Gruen         *)
  select pen (funktionen, 5, 5, 0, 1, TRUE). (* Schwarz       *)

waehle format:
  IF altes picfile
    THEN ergaenze wertebereich
  FI;
  drei zeilen ab eingpos loeschen;
  REAL VAR step;
  INT VAR i dummy;
  berechnung (yy min, yy max, step, idummy);
  yy min := runde ab (yy min, step);
  yy max := runde auf (yy max, step);
  put format(eingpos, xx min, xx max, yy min, yy max);
  pause ;
  drei zeilen ab eingpos loeschen;
  cursor(1,eingpos);
  IF yes("Format aendern")
    THEN interactive change of format (xx min,xx max,yy min,yy max)
  FI;
  drei zeilen ab eingpos loeschen.

ergaenze wertebereich:
  to pic (funktionen,3);             (* Formatpicture *)
  read picture (funktionen,formatpic);
  move (formatpic, xx min, yy min);
  move (formatpic, xx max, yy max);
  extrema (formatpic, xx min, xx max, yy min, yy max).

altes picfile:
  t = "e".

zeichne graphen:
  REAL VAR x              :: x min,
           x schrittweite :: (x max - x min) / real (stuetzen - 1);
  INT  VAR i;

  cursor (1,eingpos);
  put ("Graph bei Stuetzpunkt Nr. ");
  FOR i FROM 1 UPTO stuetzen REP
     cout (i);
     IF graph[i] <> luecke
       THEN IF zuletzt luecke
              THEN move (funktionsgraph, x, graph[i])
              ELSE draw (funktionsgraph, x, graph[i])
            FI
     FI;
     x INCR x schrittweite
  UNTIL abbruch PER;
  drei zeilen ab eingpos loeschen.

  abbruch:
    IF incharety = ""27""
      THEN errorstop("Abgebrochen");
           TRUE
      ELSE FALSE
    FI.

  zuletzt luecke:
   i = 1 COR graph[i-1] = luecke.

pictures ins picfile:
  setze graphenfarbe;
  to first pic(funktionen);
  IF altes picfile
    THEN down (funktionen);        (* Skip *)
         down (funktionen)
    ELSE put picture (funktionen, dummy picture); (* Zusaetzliche Beschr.*)
         put picture (funktionen, dummy picture)
  FI;
  formatpic := nilpicture;
  move (formatpic, xx min, yy min);
  move (formatpic, xx max, yy max);
  IF altes picfile
    THEN write picture (funktionen, formatpic)
    ELSE put picture (funktionen, formatpic)
  FI;
  put picture (funktionen, funktionsgraph).

setze graphenfarbe:
  cursor (1,eingpos);
  put("Farbe des Graphen :");
  pen (funktionsgraph, farbe).

farbe :
  TEXT VAR ff;
  put(farbstr);
  inchar (ff,farbchars);
  out(ff);
  pos (farbchars,ff).

END PROC graph erstellen;

PROC interactive change of format (REAL VAR x mi,x ma,y mi,y ma):
  TEXT VAR tt;
  REP
    cursor (1,eingpos + 2);
    put ("Geben Sie die neuen Koordinaten ein");
    out (""5"");
    pause (20);
    loesche zeile (eingpos + 2);
    cursor (1,eingpos + 2);
    put ("xmin:");
    tt := text (xmi);
    editget (tt); 
    xmi := real (tt);
    cursor (1,eingpos + 2);
    put ("xmax:"); 
    out (""5"");
    tt := text (xma);
    editget (tt);
    xma := real (tt);
    cursor (1,eingpos + 2);
    put ("ymin:");
    out (""5"");
    tt := text (ymi);
    editget (tt);
    ymi := real (tt);
    cursor (1,eingpos + 2);
    put ("ymax:");
    out (""5"");
    tt := text (yma);
    editget (tt);
    yma := real (tt);
  UNTIL format ok PER.

  format ok:
    IF xma <= xmi OR yma <= ymi
      THEN fehlersetzen ("Format falsch");
           FALSE
      ELSE TRUE
    FI
END PROC interactive change of format;

PROC geraet waehlen:
END PROC geraet waehlen;

PROC zeichnung beschriften:
  namen holen;
  PICFILE VAR funktionen :: picture file(picfilename);
  PICTURE VAR beschr;
  to pic(funktionen,2);
  read picture(funktionen,beschr);
  cursor(1,eingpos);
  put("Beschriftung (e) rgaenzen , (l) oeschen oder (a) bbruch");
  TEXT VAR t;
  inchar(t,"ela");
  IF t = "l"
    THEN to pic(funktionen,2);
         beschr := nilpicture;
         write picture(funktionen,beschr)
  ELIF t = "e"
    THEN beschrifte
  FI;
  cursor(1,eingpos);
  drei zeilen ab eingpos loeschen.

  beschrifte:
    farbe holen;
    REAL VAR rx,ry,hx,bx;
    to pic(funktionen,3);
    PICTURE VAR format;
    read picture(funktionen,format);
    extrema(format,rx,ry,hx,bx);
    drei zeilen ab eingpos loeschen;
    put format (eingpos,rx,ry,hx,bx);
    pause;
    REP
      drei zeilen ab eingpos loeschen;
      cursor(1,eingpos);
      put("Text :");
      TEXT VAR btext;
      getline(btext);
      put("Koordinaten in (c)m oder in (r)eal ");
      inchar(t,"cra");
      drei zeilen ab eingpos loeschen;
      cursor(1,eingpos);
      put("X-Koordinate:");
      get(rx);
      put("Y-Koordinate:");
      get(ry);
      IF t = "c"
        THEN move cm(beschr,rx,ry)
        ELSE move   (beschr,rx,ry)
      FI;
      drei zeilen ab eingpos loeschen;
      cursor(1,eingpos);
      put("Hoehe der Zeichen in mm :");
      get(hx);
      put("Breite der Zeichen in mm:");
      get(bx);
      draw(beschr,btext,0.0,hx,bx);
      drei zeilen ab eingpos loeschen;
      cursor(1,eingpos)
    UNTIL no("Weitere Beschriftungen") PER;
    to pic(funktionen,2);
    write picture(funktionen,beschr).

  farbe holen:
    drei zeilen ab eingpos loeschen;
    cursor(1,eingpos);
    put("Farbe der Beschriftungen: ");
    TEXT VAR ff;
    put(farbstr);
    inchar (ff,farbchars);
    out(ff);
    pen(beschr,pos (farbchars,ff)).

  namen holen:
    cursor(1,eingpos);
    put("Wie heisst die Zeichnung:");
    out(prefix);
    editget(postfix);
    picfilename := prefix + postfix;
    IF (postfix SUB 1) = "?"
      THEN picfilename := one(all LIKE (prefix + "*"));
           auswahlbild;
           bild
    FI;
    IF NOT exists(picfilename)
      THEN fehlersetzen("Zeichnung gibt es nicht");
           LEAVE zeichnung beschriften
    FI

END PROC zeichnung beschriften;

PROC graph zeigen:
  REAL VAR xx max,xx min,yy max,yy min;

  cursor (1,eingpos);
  put ("Wie heisst die Zeichnung :");
  out(prefix);
  editget(postfix);
  picfilename := prefix+postfix;
  IF (postfix SUB 1) = "?"
    THEN picfilename := one(all LIKE (prefix+"*"));
         postfix := subtext(picfilename,length(prefix)+1);
         auswahlbild;
         bild
  ELIF NOT exists (picfilename)
    THEN fehlersetzen ("Zeichnung gibt es nicht");
         LEAVE graph zeigen
  FI;
  drei zeilen ab eingpos loeschen;
  PICFILE VAR funktionen :: picture file (picfilename);
  PICTURE VAR rahmen :: nilpicture;
  hole ausschnitt;
  hole headline;
  erzeuge rahmen;
  gib bild aus.

  gib bild aus:
    REAL VAR x cm,y cm; INT VAR i,j;
    drawing area (x cm,y cm,i,j);
    viewport (funktionen, 0.0, x cm/y cm, 0.0, 1.0);
    erweitere bereich;  (* Rundungsfehler beim clippen vermeiden !!! *)
    window (funktionen, xx min, xx max, yy min, yy max);
    plot (picfilename);
    auswahlbild.

  erweitere bereich:
    xx max := xx max + (xx max - xx min) / real(i).

 erzeuge rahmen:
   to pic (funktionen,1);
   waehle achsenart;
   IF achsenart = "r"
     THEN rahmen := frame (xx min,xx max,yy min,yy max)
     ELSE rahmen := axis  (xx min,xx max,yy min,yy max)
   FI;
   rahmen CAT beschriftung (xx min,xx max,yy min,yy max,headline,
                            achsenart = "r");
   cursor (1,eingpos);
   put ("Farbe des");
   IF achsenart = "k"
     THEN put("Koordinatensystems :")
     ELSE put("Rahmens :")
   FI;
   pen (rahmen,farbe);
   drei zeilen ab eingpos loeschen;
   write picture (funktionen,rahmen).

  farbe :
    TEXT VAR ff;
    put(farbstr);
    inchar (ff,farbchars);
    out(ff);
    pos (farbchars,ff).

  waehle achsenart:
    TEXT VAR achsenart :: "r";
    IF koord moeglich
      THEN frage nach achsenart
    FI.

  frage nach achsenart:
    cursor (1,eingpos);
    put("<k>oordinatensystem oder <r>ahmen zeichnen ?");
    inchar (achsenart,"kr");
    putline(achsenart);
    drei zeilen ab eingpos loeschen.

  koord moeglich:
    NOT (xmin >= 0.0 OR xx max <= 0.0 OR yy min >= 0.0 OR yy max <= 0.0).

  hole ausschnitt:
    PICTURE VAR format;
    to pic (funktionen,3);
    read picture (funktionen,format);
    extrema (format, xx min, xx max, yy min, yy max);
    cursor (1,eingpos);
    put format (eingpos, xx min, xx max, yy min, yy max);
    pause;
    drei zeilen ab eingpos loeschen;
    cursor (1,eingpos);
    IF yes ("Wollen Sie den Ausschnitt veraendern")
      THEN interactive change of format (xx min,xx max,yy min,yy max)
    FI;
    drei zeilen ab eingpos loeschen.

  hole headline:
    cursor (1,eingpos);
    TEXT VAR headline :: rohterm;
    put ("Ueberschrift :");
    editget (headline);
    drei zeilen ab eingpos loeschen
END PROC graph zeigen;

PICTURE PROC frame (REAL CONST xx min,xx max,yy min,yy max):

   PICTURE VAR rahmen :: nilpicture;
   zeichne achsen;
   zeichne restrahmen;
   rahmen.

  zeichne restrahmen:
   move (rahmen,xx min,yy max);
   draw (rahmen,xx max,yy max);
   draw (rahmen,xx max,yy min).

  zeichne achsen:
    rahmen := axis (xx min,xx max,yy min,(yy max - yy min) / 90.0,0,0);
    rahmen CAT axis (yy min,yy max,xx min,(xx max - xx min) / 90.0,1,0)

END PROC frame;

PICTURE PROC axis (REAL VAR xx min,xx max,yy min,yy max):
  PICTURE VAR rahmen :: nilpicture;
  rahmen := axis (xx min,xx max,0.0,(yy max - yy min) / 180.0,0,1);
  rahmen CAT axis (yy min,yy max,0.0,(xx max - xx min) / 180.0,1,1);
  rahmen
END PROC axis;

PICTURE PROC axis (REAL CONST min, max, pos,strich,
                   INT CONST  dir,mode):
  PICTURE VAR achse ::  nilpicture;
  REAL VAR step,
           feinstep,
           wert;
  INT VAR type;
  berechnung (min,max,step,type);
  feinstep := step / real(zwischenstriche);
  IF min MOD feinstep <> 0.0
    THEN wert := runde auf (min,feinstep);
    ELSE wert := min
  FI;
  INT VAR zaehler :: int( wert MOD step / feinstep + 0.5);
  WHILE wert <= max REP
    IF wert = 0.0
      THEN ziehe nullstrich
    ELIF zaehler MOD zwischenstriche = 0
      THEN ziehe normstrich
      ELSE ziehe feinstrich
    FI;
    wert INCR feinstep;
    zaehler INCR 1
  PER;
  zeichne achse;
  achse.

  zwischenstriche:
    IF type = 2
      THEN 4
      ELSE 5
    FI.

  ziehe nullstrich:
    REAL VAR p0 :: pos + real (mode) * strich * 3.0,
             p1 :: pos - strich * 3.0;
    ziehe linie.

  ziehe normstrich:
    p0 := pos + real (mode) * strich * 2.0;
    p1 := pos - strich * 2.0;
    ziehe linie.

  ziehe feinstrich:
    p0 := pos + real (mode) * strich;
    p1 := pos - strich;
    ziehe linie.

  zeichne achse:
    IF dir = 0
      THEN move (achse,min,pos);
           draw (achse,max,pos)
      ELSE move (achse,pos,min);
           draw (achse,pos,max)
    FI.

  ziehe linie:
    IF dir = 0
      THEN move (achse,wert,p0);
           draw (achse,wert,p1)
      ELSE move (achse,p0,wert);
           draw (achse,p1,wert)
    FI
END PROC axis;

PICTURE PROC beschriftung (REAL VAR xx min,xx max,yy min,yy max,
                           TEXT CONST ueberschrift,
                           BOOL CONST mode):
 PICTURE VAR rahmen :: nilpicture;
 beschrifte;
 rahmen.

 beschrifte :
    REAL VAR x cm,y cm;
    INT VAR dummy;
    drawing area (x cm,y cm,dummy,dummy);
    erweitere;
    zeichne x achse;
    zeichne y achse;
    zeichne ueberschrift;
    xx max := xn max;
    xx min := xn min;
    yy max := yn max;
    yy min := yn min.

  erweitere:
    REAL VAR hoehe  :: din a4 hoehe  / 23.5 * y cm,   { der Zeichen }
             breite :: din a4 breite / 30.5 * x cm;
    INT CONST anzahl y stellen :: max (stellen (yy min),stellen (yy max)),
              anzahl x stellen :: max (stellen (xx min),stellen (xx max));
    REAL VAR xn min :: xx min,
             xn max :: xx max,
             yn min :: yy min;
    IF mode                                      { rahmen wg clipping }
      THEN xn min DECR (xx max - xx min) / 30.0;
           yn min DECR (yy max - yy min) / 30.0
    FI;
    REAL VAR xx dif :: xx max - xn min,
             yy dif :: yy max - yn min,
             yn dif :: y cm / (y cm - 2.0 * hoehe / 10.0 - 0.4) * yy dif,
             xn dif :: x cm / (x cm - x erweiterung) * xx dif,
             y 1 mm :: yn dif / y cm / 10.0,
             r hoch :: hoehe / y cm / 10.0 * yn dif,
             r breit:: breite / x cm / 10.0 * xn dif,
             yn max :: yy max + r hoch + 3.0 * y 1 mm;
    yn min := yn min - r hoch - 2.0 * y 1 mm;
    IF mode
      THEN xn min := xn min - real(anzahl y stellen) * r breit
    FI.

    x erweiterung:
      IF mode
        THEN real(anzahl y stellen) * breite / 10.0
        ELSE 0.0
      FI.

    zeichne x achse:
      TEXT VAR zahl :: text (xx min, anzahl x stellen, nachkomma);
      ersetze zahl;
      move (rahmen, max(xn min, xx min - real(length(zahl)) * r breit / 2.0),
                    yn min);
      draw (rahmen, zahl, 0.0, breite, hoehe);
      zahl := text (xx max, anzahl x stellen, nachkomma);
      ersetze zahl;
      move (rahmen, xx max - real(length(zahl)) * r breit, yn min);
      draw (rahmen, zahl, 0.0, breite, hoehe).

    zeichne y achse:
      zahl := text (yy min, anzahl y stellen, nachkomma);
      ersetze zahl;
      move (rahmen, max (xn min, xx min - real(length(zahl)) * r breit -
                         (xx max - xx min) / 30.0),yy min - r hoch / 2.0);
      draw (rahmen, zahl, 0.0, breite, hoehe);
      zahl := text (yy max,anzahl y stellen,nachkomma);
      ersetze zahl;
      move (rahmen, max (xn min, xx min - real(length(zahl)) * r breit -
                          (xx max - xx min) / 30.0),yy max - r hoch / 2.0);
      draw (rahmen, zahl, 0.0, breite, hoehe).

    zeichne ueberschrift:
      move (rahmen, (xx max + xx min - real(length(ueberschrift)) * r breit)
                    / 2.0, yy max + y 1 mm);
      draw (rahmen, ueberschrift, 0.0, breite, hoehe).

    ersetze zahl:
      change all (zahl, ".", ",")

END PROC beschriftung;

INT PROC stellen (REAL CONST r):
  IF r = 0.0
    THEN nachkomma + 2
    ELSE nachkomma + 3 + max (0, int ( round(log10 (abs(r)),nachkomma)))
  FI
END PROC stellen

END PACKET funktionen;

PACKET fkt manager DEFINES fkt manager:
 
LET continue code = 100, 
    ack           = 0,
    nack          = 1; 
 
DATASPACE VAR dummy space;
INT VAR order;
TASK VAR order task;

PROC fkt manager:
   set autonom;
   disable stop;
   break (quiet);
   REP
      forget (dummy space);
      wait (dummy space, order, order task);
      IF order >= continue code AND order task = supervisor
         THEN call (supervisor, order, dummy space, order);
              IF order = ack
                 THEN fkt online
              FI;
              set autonom;
              command dialogue (FALSE);
              forget (ALL myself)
         ELSE send (order task, nack, dummy space)
      FI
   PER.

   fkt online:
      command dialogue (TRUE);
      fktplot;
      IF online
         THEN eumel must advertise;
              break (quiet)
      FI
END PROC fktmanager

END PACKET fktmanager